U toku su radovi na rekonstrukciji Behram-begove (Šarene/Časne/Atik/Gradske) džamije u Tuzli. Vakufska direkcija Islamske zajednice u BiH je na osnovu potpisanog Protokola sa Generalnom direkcijom vakufa Republike Turske obezbjedila finansijska sredstva za rekonstrukciju Behram-begove džamije u Tuzli.
Projektom rekonstrukcije džamije predviđeni su radovi skidanja četvorovodnog krova iznad molitvenog prostora i izgradnja kupole u izvornom obliku, uklanjanje trijema izgrađenog 1960. godine i izgradnja trijema u njegovom izvornom obliku, obnova reljefne dekoracije na munari i fasadama džamije, preziđivanje gornjeg dijela munare, konstruktivna sanacija temelja i ojačavanje zidova džamije, izmještanje postojeće abdestane te manje intervencije na haremu džamije i vanjsko uređenje.
Na lokalitetu postojećeg objekta Šarene džamije u Tuzli nekada se nalazila najstarija džamija u Donjoj Tuzli (prije 1533.godine) koja je na blagom uzvišenju zauzimala centralno mjesto u Atik mahali. Ova mahala nekada se zvala Džamijska mahala, a izgradnjom novih džamija nazivana je Mahalom Stare Časne džamije, Stara mahala i Gradska mahala. Džamije koje su izgrađene na ovom lokalitetu nazivane su: Časna, Atik, Gradska, Behram-begova i Šarena džamija. Svi ovi nazivi vezani su za historijske tokove ovog područja, a njen posljednji naziv nastao je od izgleda njene fasade, kada je na mjestu nekadašnje Stare džamije, 1888. godine izgrađena nova džamija u pseudomaurskom maniru, koju je projektirao arhitekt Franc Mihanović. U svom izvornom obliku, džamija je imala drvenu kupolu iznad molitvenog prostora, koja je 1895. godine zamijenjena četvorovodnim krovom, a ulazni trijem koji je bio izveden u istom maniru, u obliku baldahina, srušen je 1960. godine i umjesto njega izvedena je nova konstrukcija sa osam zidanih stubova i trovodnim krovom. U vrijeme izgradnje novog trijema izvršena je i manja konstruktivna sanacija molitvenog prostora džamije, a uništen je i najveći dio reljefne fasadne dekoracije koja je karakterizirala ovaj objekat.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika je u februaru 2010. godine proglasila „Graditeljsku cjelinu – Šarena (Časna, Atik, Gradska, Behram-begova) džamija sa haremom, ulazni portal i mjesto Behram-begove medrese u Tuzli, općina Tuzla“ nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine. Tada su propisane mjere zaštite, uključujući izradu projekta konstruktivne sanacije, radove na sanaciji oštećenja fasade i dodatnog osiguranja temelja od slijeganja.
Stručni tim Zavoda za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona (mr. sc. Kemal Nurkić i mr. sc. Rusmir Djedović) je izvršio dva terenska uvida, pri početnim radovima na obnovi zgrade Šarene džamije u Tuzli, 25.12. 2018. i 9. 1. 2019. godine.
Radnici su krajem decembra i početkom januara vršili otkop ispred zidova sa unutrašnje strane džamije. Otkop je širok oko 1 m, a dubok oko 1,6 m. Izvršen je radi izlivanja betona i ojačavanja temelja zgrade.
U šutu koji je nasut na dno nekadašnje džamije otkriveno je dosta fragmenata maltera sa unutrašnjeg zida stare džamije (one iz osmanskog perioda). Pronađen je fragmenat maltera sa tragom šare.
Profil sa unutrašnje strane zidova i temelja između ostalog ukazuje na slijedeće:
– Temelji zgrade džamije iz osmanskog perioda su jedan red masivnog kamena. Kamen je obrađen, osim na dnu. Ispod je zemlja zdravica. Kamenovi su položeni vodoravno i desetak centimetara su širi ka unutrašnjosti od zida stare džamije, visine oko 40-50 cm. Dimenzije tlocrta stare džamije su iste kao i nove, oko 10×12 m.
– Zid stare džamije je od vodoravno položenih redova masivnih obrađenih kamenova. Sa unutrašnje strane zida je krečni malter, 1-2 cm debljine. Očuvana su dva reda kamena visine oko 70 cm.
– Na drugi red kamena su krajem 19. stoljeća izidane pločaste kamenice, visine oko 50-60 cm, koje su poslužile kao temelj nove zgrade džamije.
– Iza minbera i struganjem novije dekoracije, pronašla se izvorna dekoracija zidova iz 1888. godine.
– Otkriveni su temelji od pločastog kamena lijevo i desno od ulaza u glavni dio džamije. Visoko su oko 1 m, a upućuju na postojanje prostorija dimenzija oko 2,7×2,7 m.
Navedenim radovima ovaj dio graditeljske cjeline, nacionalnog spomenika Bosne i Hercegovine će biti zaštićen, obnovljen i stavljen u funkciju, za potrebe vjernika, građana Tuzle, a dakako i kao jedan od prepoznatljivih simbola i značajnih segmenata kulturnog identiteta Tuzle i Bosne i Hercegovine.
