Nastavljajući tradiciju uspješne saradnje sa lokalnim institucijama kulture na prostoru Tuzlanskog kantona, JU Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa TK je u četvrtak 7. aprila 2016. godine upriličio svečano otvorenje izložbe „Kuća sjeveroistočne Bosne“ u Gračanici. Suorganizator izložbe ovaj puta je JU BKC Gračanica, čije prostorije će, nakon jučerašnjeg svečanog otvorenja, i sljedećih mjesec dana biti dom ove „putujuće“ izložbe, koja je prije Gračanice bila prezentovana i u Tuzli, Srebreniku, Tešnju, Lukavcu, Banovićima, Živinicama i Kalesiji.
Otvorenje izložbe upriličeno je povodom 7. aprila – Dana oslobođenja Gračanice u Drugom svjetskom ratu i bilo je dio prigodnog kulturnog pograma koji su uposlenici BKC-a Gračanica priredili obilježavajući ovaj bitan datum iz prošlosti svog grada.
Brojnim prisutnim Gračanlijama, među kojima se našao i načelnik opštine Nusret Helić, najprije je ispred domaćina, BKC-a Gračanica, dobrodošlicu poželio Edin Šaković, ujedno i moderator cjelokupnog programa, nakon kojeg je nešto više o izložbi sa stručnog aspekta rekao i prof. dr. Mirsad Kunić sa Filozofskog fakulteta u Tuzli, čiji uvodni govor se dotakao tradicionalne bosanske stambene gradnje i važnosti očuvanja graditeljskog naslijeđa. Kunić se u svom obraćanju dotakao i opisa stare bosanske kuće u našoj književnosti, citirajući Skendera Kulenovića i njegov „Smaragd Une“, pisan kao predgovor za roman Hamze Hume „Grozdanin kikot“. Na kraju je podsjetio i na velike probleme koje su u 2014. godini na našim prostorima izazvale poplave te naglasio: „U starom stilu gradnje, lišenom znanja koje nam danas nude geologija i slične nauke, nikada se nije moglo desiti da jedna kuća tek tako propadne. Razlog tome je činjenica da su tadašnji ljudi i majstori osluškivali i čitali prirodu te vrlo ozbiljno shvatali njene poruke, koje su stotinama godina prenošene sa koljena na koljeno.“ Nakon profesora Kunića, posjetiocima se obratio i izložbu zvanično otvorenom proglasio direktor JU Zavoda za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa TK, Benjamin Bajrektarević. On je istakao da izložba nije konačan rezultat kontinuiranih istraživanja stare bosanske stambene arhitekture koja vrše uposlenici Zavoda. Planirano je, naime, da se u skorijoj budućnosti izda i jedna stručna knjiga o fenomenu bosanske gradnje, a Zavod će raditi i na stvaranju još jedne slične izložbe kod koje bi akcenat bio stavljen na prikazivanje unutrašnjeg sadržaja starih bosanskih kuća. Bajrektarević je naglasio i važnost činjenice da su najznamenitije od starih kuća sa naših prostora arhitektonski snimljene, jer, kako je rekao, svjedoci smo da vremenom, usljed sve češćih prirodnih nepogoda, ali i ljudskog nemara, ove kuće, nažalost, mogu i potpuno nestati. Ali i ako se to desi, nastavio je, njihovi arhitektonski snimci su zabilježeni i ostaju da uvijek budu od pomoći svakome ko poželi graditi iste ili slične kuće.
Izložba „Kuća sjeveroistočne Bosne“ je projekat dipl. ing. arh., Tijane Veljković, vanjske saradnice Zavoda i doktorantice na Univerzitetu Mimar Sinan u Istanbulu, dok su makete kuća, po uputama uposlenika Zavoda, izradili učenici profesorice Jasminke Dropić iz srednje Građevinsko-geodetske škole u Tuzli. Za izgled izložbene postavke u Gračanici pobrinuli su se Edin Šaković, uposlenik BKC-a, stručni saradnik za kulturno-historijsko naslijeđe i Emil Mujkić, stručni saradnik za historijsko naslijeđe u Zavodu.
Pored deset maketa starih bosanskih kuća, izložba kroz sedamnaest panoa nudi i detaljan uvid u arhitektonske karakteristike svake od kuća, kao i opšte podatke o razvoju, materijalizaciji i tipologiji stare bosanske kuće. Kuće koje su predstavljene na maketama i panoima su: Gradaščevića kuća u Gradačcu; Čamdžića kuća u Puračiću, opština Lukavac; Suljagića konak u Donjoj Špionici, opština Srebrenik; kuća Mare Popović u naselju Varoš u opštini Gračanica; kuća porodice Junuzović u Banovićima (Banovići Selo), porodice Kabarić u Živinicama (Vrtage – Gračanica), porodice Muhić u Goletićima kod Kladnja, porodice Smajlović u Ćehajama u opštini Srebrenik, porodice Hodžić u Maloj Brijsnici (Doboj-Istok) te Bugilovića kuća u Gornjoj Tuzli, opština Tuzla. Prve četiri kuće proglašene su i nacionalnim spomenicima Bosne i Hercegovine.
Izložba ostaje postavljena u prostorijama BKC-a Gračanica narednih mjesec dana i svi zainteresovani su dobrodošli da je pogledaju svakim radnim danom unutar radnog vremena BKC-a.
